ఆకుపచ్చని తడిగీతం - పుస్తకావిష్కరణ

నేను ఇంతవరకూ రాసిన కవితలతో కూడిన సంకలనాన్ని “ఆకుపచ్చని తడిగీతం” పేరిట తీసుకురావటం జరిగింది.

ఈ పుస్తకావిష్కరణ 21-12-2009 న యానాం డిప్యూటీ కలక్టరు గారైన శ్రీ నామాడి అప్పారావు గారి చేతులమీదుగా జరిగింది.

ఇది నా రెండవ పుస్తకం. మొదటిది మా యానాంలో జరిగిన విమోచనోద్యమం గురించి.

ఈ కవితలను పుస్తకంగా తీసుకురమ్మని సూచించిన బ్లాగ్మిత్రులకు ధన్యవాదాలు తెలియచేసుకొంటున్నాను. గత రెండు సంవత్సరాలుగా మీరందరూ ఇచ్చిన ప్రోత్సాహమే నన్నిలా ముందుకు నడిపించిందని భావిస్తున్నాను.

ఈ పుస్తకానికి మా గురువుగారు శిఖామణి గారు మరియు దాట్ల దేవదానం రాజుగారు పరిచయవాక్యాలు వ్రాసారు. అఫ్సర్ గారు, దార్ల వెంకటేశ్వరరావు గారు అట్ట వెనుక భాగంలో వేసిన ఆత్మీయ వాక్యాలు వ్రాసారు.

పుస్తకం దొరికు చోటు bollojubaba@gmail.com

హైదరాబాద్ లో జరుగుతున్న బుక్ ఫెస్టివల్ లో పాల పిట్ట పబ్లికేషన్స్ వారి స్టాలులో ఉంచమని కొన్ని కాపీలు పంపాను.

ఈ సభయొక్క పత్రికా క్లిప్పింగులు ఇక్కడ చూడవచ్చును

భవదీయుడు
బొల్లోజు బాబా

తొలి మల్లెలు

(రవీంద్రుని క్రిసెంట్ మూన్ లోని First Jasmines కు అనువాదం)

ఆహా ఈ మల్లెలు, ఈ తెల్లని మల్లెలు.
నా దోసిలి నిండా తెల్లని మల్లెల్ని నింపుకొన్న ఆ తొలి రోజు నాకింకా గుర్తుంది.

రవికిరణాల్ని, ఆకాశాన్ని, పచ్చని నేలని నేను ప్రేమించాను.
నడిరేయి చీకటిలో నదీ జలాల గుసగుసల్ని విన్నాను.

మైదానపు త్రోవ మలుపు వద్ద వసంత కాల సంద్యారాగాలు
ప్రియుని అంగీకరిస్తూ మేని ముసుగు తొలగించిన వధువలె
నన్ను చుట్టుముట్టాయి.

అయినప్పటికీ
నా బాల్యపు చేతిలో మొదటి సారిగా
నేనింపుకున్న తెల్లని మల్లెపూల జ్ఞాపకం ఇంకా తీయగానే ఉంది.

ఎన్నో సంతస దినాలు నా జీవితంలోకి వచ్చాయి.
పండుగ రాత్రులలో మిత్రులతో కూడి హసించాను.
ముసురుపట్టిన ఉదయాల్లో ఎన్నో వ్యర్ధ గీతాలు పాడుకున్నాను.
ప్రేమతో అల్లిన సాయింకాల సంపెంగ మాలలనెన్నో
నా మెడలో ధరించాను.

అయినప్పటికీ
నా బాల్యపు చేతిలో మొదటి సారిగా
నేనింపుకున్న తెల్లని మల్లెపూల జ్ఞాపకం ఇంకా తీయగానే ఉంది.


THE FIRST JASMINES


Ah, these jasmines, these white jasmines!

I seem to remember the first day when I filled my hands with
these jasmines, these white jasmines.

I have loved the sunlight, the sky and the green earth;

I have heard the liquid murmur of the river through the darkness
of midnight;

Autumn sunsets have come to me at the bend of a road in the
lonely waste, like a bride raising her veil to accept her lover.

Yet my memory is still sweet with the first white jasmines that I
held in my hand when I was a child.

Many a glad day has come in my life, and I have laughed with
merrymakers on festival nights.

On grey mornings of rain I have crooned many an idle song.

I have worn round my neck the evening wreath of bakulas
woven by the hand of love.

Yet my heart is sweet with the memory of the first fresh jasmines
that filled my hands when I was a child.


భవదీయుడు
బొల్లోజు బాబా

నీ దేహ అట్లాసు...... పాబ్లో నెరుడా

నీ దేహ అట్లాసును చిత్రిస్తున్నాను, నిప్పు రేఖలతో.
దప్పిగొన్న పిరికి సాలీడులాంటి నాపెదవులతో
నీలోకి, నీలోలోకి దూరిపోతున్నాను.

ఓ ముద్దుగుమ్మా!
ఈ సాయింత్రపు తీరంపై నిను సంతోషపెట్టటానికి
ఎన్ని కధలున్నాయో! ఒక కొంగ, ఒక చెట్టు, సుదూర ఆనందాలు,
మాగిన ఫలాలతో నిండిన ఈ ద్రాక్షఋతువు, ఇంకా మరెన్నో.

ఈ రేవులో సంచరిస్తూ, నిను ప్రేమిస్తూ నేను.
నా ఒంటరితనం
కలలతో మౌనంతో పెనవేసుకొంది.
సంద్రానికి దుఖా:నికి మధ్య చిక్కుకుపోయింది.
ఆ ఇద్దరు నిశ్చల నావికుల మధ్య నిశ్శబ్ధ మత్తులో జోగుతున్నది.

పెదాలకు స్వరానికి మధ్యనేదో అదృశ్యమౌతున్నది.
పక్షిరెక్కలతో ఉన్నదేదో! వేదనో లేక మైమరుపు లాంటిదేదో!
నా ముద్దుగుమ్మా
నీటిని వల చిక్కించుకోలేకపోయినా
ఏవో కొన్ని బిందువులు వేలాడినట్లుగా
జారిపడ్డ ఈ పదాలలోంచి ఏదో గీతం వినిపిస్తుంది.
ఏదో గీతం నా ఆకలిగొన్న పెదవులపైకి ఎగబాకుతున్నది.

పాడనా, దహించుకుపోనా, పర్వులిడనా పిచ్చివాని చేతి మువ్వలకర్రలా.
నా విషాద మృధుత్వమా
అకస్మాత్తుగా నిను ముంచెత్తేది ఏమిటనుకొంటున్నావు?
నేను సుందర శైత్యశిఖరాన్ని చేరినప్పుడు
నా హృదయం రాత్రి పూవు వలె ముడుచుకొంటుంది.


I Have Gone Marking

I have gone marking the atlas of your body
with crosses of fire.
My mouth went across: a spider trying to hide.
In you, behind you, timid, driven by thirst.

Stories to tell you on the shore of the evening,
sad and gentle doll, so that you should not be sad.
A swan, a tree, something far away and happy.
The season of grapes, the ripe and fruitful season.

I who lived in a harbour from which I loved you.
The solitude crossed with dream and with silence.
Penned up between the sea and sadness.
Soundless, delirious, between two motionless gondoliers.

Between the lips and the voice something goes dying.
Something with the wings of a bird, something
of anguish and oblivion.

The way nets cannot hold water.
My toy doll, only a few drops are left trembling.
Even so, something sings in these fugitive words.
Something sings, something climbs to my ravenous mouth.
Oh to be able to celebrate you with all the words of joy.

Sing, burn, flee, like a belfry at the hands of a madman.
My sad tenderness, what comes over you all at once?
When I have reached the most awesome and the coldest summit
my heart closes like a nocturnal flower.

బొల్లోజు బాబా

నిన్ను కప్పే కాంతి - పాబ్లో నెరుడా

నిన్ను కప్పే కాంతి

కాంతి తన మృత్యు జ్వాలతో నిన్ను పెనవేసుకొంటుంది.
నీ చుట్టూ తిరుగుతూ నిన్ను ముందుకు గెంటే
అనాది సంధ్యలకు ఎదుట
పరధ్యాన దు:ఖితుని వలె నిలచినావు.


గతించిన ఘడియ ఏకాంతంలో
జీవ జ్వాలలు నింపుకొని,
శిధిల దినపు నిజమైన వారసునిగా
మాటల్లేక మిగిలిపోయావా మిత్రమా.

నీ చీకటి దుస్తులపై ఫలమేదో సూర్యునినుండి రాలిపడింది.
రాత్రి వేళ్లు, అకస్మాత్తుగా నీ ఆత్మలోంచి మొలచుకొచ్చాయి.
నీలో దాగున్నవన్నీ మరలా బయటకు వచ్చేస్తున్నాయి.

ఒహ్! ఘనమైన, ఫలవంతమైన, ఆకర్షణీయమైన
చీకటి వెలుగులలో తిరుగాడుతూండే ఈ వలయం
పెంచి, నడిపించే ఈసృష్టి విషాదంతో నిండి ఉంది,
దాని పువ్వులు వాడిపోతూంటాయి


The Light Wraps You

The light wraps you in its mortal flame.
Abstracted pale mourner, standing that way
against the old propellers of twilight
that revolves around you.

Speechless, my friend,
alone in the loneliness of this hour of the dead
and filled with lives of fire,
and pure heir of the ruined day.

A bough of fruit falls from the sun on your dark garment.
The great roots of night
grow suddenly from your soul,
and the things that hide in you come out again
so that a blue and pallid people,
your newly born, takes nourishment.

Oh magnificent and fecund and magnetic slave
of the circle that moves in turn through black and gold:
rise, lead and possess a creation
so rich in life that its flowers perish
and it is full of sadness.
2.

బంధన ఛాయ – పుస్తక సమీక్ష

పుస్తకం నెట్ లో ప్రచురించబడిన బంధన ఛాయ కవితా సంకలన పరిచయాన్ని ఈ క్రింది లింకులో చూడవచ్చును.

http://pustakam.net/?p=2832&cpage=1

భవదీయుడు
బొల్లోజు బాబా

ఒక నెరుడా కవిత - మూడు అనువాదాలు

చాన్నాళ్ల క్రితం పాబ్లో నెరుడా రచించిన Only Death అనే కవిత నచ్చి నేను అనువదించాను. ఆ టపా ను ఇక్కడ చూడవచ్చు. తరువాత ఇదే కవితను శ్రీ భైరవభట్ల కామేశ్వర రావు గారు కూడా ఆ కవితను అనువదించారు. అది ఈమాట వెబ్ పత్రికలో ప్రచురితమైంది.

ఈమధ్య శ్రీ విరియాల లక్ష్మీపతి గారి సంపాదకత్వంలో వచ్చిన పాబ్లో నెరుడా కవిత్వానువాదాల సంకలనం (భువన ఘోష) లో ఇదే కవితకు శ్రీశ్రీ చేసిన అనువాదం లభించింది. 1972 లోనే శ్రీశ్రీ ఈ కవితను అనుభవించి, పలవరించి అనువదించాడని అర్ధమైంది. మహాకవి శ్రీశ్రీ అనువాద పటిమకు మరోసారి అచ్చెరువొందాను.

ఈ మూడు అనువాదాలు ఒక చోటకు తీసుకు రావాలనే ఉద్దేశ్యంతో ఇలా........

ఈమాట వారికి, భైరవభట్లగారికి, "భువనఘోష" పుస్తక కాపీరైటు దారులైన శ్రీ వై. విజయకుమార్ గారికి ధన్యవాదములు తెలియచేసుకొంటున్నాను.

మరే ముంది మరణం తప్ప!
అనువాదం: శ్రీశ్రీ

ఉన్నాయ్ కొన్ని ఒంటరి శ్మశానాలు
చప్పుడు చెయ్యని ఎముకలతో నిండిన సమాధులు
సొరంగంలోంచి పోతున్న హృదయం
ఆకట్లో చీకట్లో చీకట్లో
నౌకా భంగంలా మరణిస్తాం మనలోనికి పోతూ
మన గుండెల్లోపల మనం మునిపోతున్న మాదిరిగా
చర్మంలోంచి ఆత్మలోకి రాలినట్లు జీవించిన మాదిరిగా
మరిన్నీ ఉన్నాయ్ కొన్ని శవాలు
చల్లని జిగురుమట్టితో చేసిన పాదాలు
ఎముకల్లో ఉంది మృత్యువు
కుక్కల్లేనిచోట కుక్కరుపులాగ
ఎక్కడో గంటల్లోంచి, ఎక్కడో గోరీల్లోంచి బైటికి వస్తూ
తడిగాలిలో కన్నీళ్లలాగ వానలాగ పెరుగుతూ

అప్పుడప్పుడూ నెనొక్కణ్ని చూస్తాను
తెరచాపలెత్తిన శవపేటికల్ని
పాలిపోయిన మృతులతో చచ్చిన వెంట్రుకలున్న స్త్రీలతో బయల్దేరి
దేవదూతల్లాంటి తెల్లని రొట్టెల వాళ్లతో
చెట్టుకింద ప్లీడర్లని పెళ్లి చేసుకుని
ఆలోచనల్లో పడ్డ అమ్మాయిలతో
నిలువుగా ప్రవహించే మరణపు నదిలో తేలిపోయే పేటికలు
ముదురుటెరుపు రంగునది
మరణం చేసే చప్పుడుతో నిండిన తెరచాపలతో ఎదురీదుతూ
మరణం చప్పుడుతో నిండి, అనగా నిశ్శబ్దంతో
ఆ సమస్త ధ్వనుల మధ్యా మరణం ప్రవేశిస్తుంది.
కాలులేని చెప్పుల్లాగ, మనిషిలేని దుస్తుల్లాగ
వచ్చి తలుపుతడుతుంది, రవ్వలేని ఉంగరంతో వేలు లేని ఉంగరంతో
వచ్చి అరుస్తుంది నోరులేని, నాలుకలేని గొంతుకలేని అరుపులు
అయినా దాని అడుగు సవ్వడులను వినవచ్చు.
దాని దుస్తులు నింపాదిగా ధ్వనిస్తాయి, వృక్షంలాగ
సరిగ్గా చెప్పలేనుగాని, కొద్దిగానే అర్ధమవుతుంది గాని,
అసలే కనిపించదు గాని
దాని సంగీతం తడిసిన నీలిపూల రంగని నాకు తోస్తోంది.

ఈ నీలి పూలకి స్వగృహం లాంటిది నేల
ఎంచేతంటే మృత్యువు ముఖం ఆకుపచ్చరంగు కనుక
మృత్యువు చూసే చూపు ఆకుపచ్చరంగు కనుక
నీలిపూల మొక్కల ఆకుల దూసుకుపోయే శీతలత్వంతో
కసినిండిన శిశిరకాలపు పొగచూరిన రంగుతో

అయితే మృత్యువు ప్రపంచంలో నడుస్తుంది కూడా
చీపురుకట్టలాగ ముస్తాబయి
నేలను నాకుతూ, మృతదేహాల కోసం వెతుక్కుంటూ
చీపురుకట్టలో ఉంది మృత్యువు
చీపురుకట్ట శవాన్ని వెదుక్కునే మృత్యువు సూది
మరణం మడత మంచాల్లో ఉంది
అది సోమరి చింకి చాపలమీద నల్లని శాలువల్లో
నిద్రపోతూ జీవితం గడుపుతుంది.
హఠాత్తుగా ఊపిరి ఒదుల్తుంది
దుప్పట్లను ఉప్పొంగించే విషాదపు చప్పుడు చేస్తుంది.
అప్పుడు శయ్యలన్నీ ఒక రేవువైపు పయనం కడతాయి
అక్కడ మృత్యువు వేచుకుని ఉంటుంది
నౌకాధికారిలాగ దుస్తులు ధరించి
(ప్రచురణ: ఆంధ్రజ్యోతి వారపత్రిక 1-12-1975 - వారి సౌజన్యంతో)


ఒక్కతే.... మృత్యువు
అనువాదం : శ్రీ భైరవభట్ల కామేశ్వర రావు

అక్కడ ఒంటరి శ్మశానాలు,
ఎముకల నిశ్శబ్దం నిండిన సమాధులు,
ఒక సొరంగం గుండా పోతూ హృదయం
చీకటి, చీకటి, కటిక చీకటి
ఓటారిన ఓడలా, మెల్లగా లోలోపలకి
మనసులోకి మునిగిపోతూన్నట్టు,
ఈ మరణం
చర్మం అంచు పైనుంచి ఆత్మలోకి - ఒక అనంత పతనం.
అక్కడ శవాలున్నాయి
చల్లగా జిగురు జిగురుగా రాతిపలకల అడుగులున్నాయి
ఆ ఎముకల్లో మృత్యువుంది
అచ్చమైన రవంలా
కుక్క లేని మొరుగులా
ఏవో సమాధుల్లోంచి, ఎక్కడో గంటల్లోంచి వస్తూ
చిత్తడిలో పొంగుకొచ్చే ఆక్రందనలా
జడివానలా
అప్పుడప్పుడూ, ఒక్కడినే, నేను చూస్తూంటాను
శవపేటికలు లంగరెత్తి
చాపకట్టి పాలిపోయిన కళేబరాలు, ఆడవాళ్ళ నిర్జీవ కచభారాలు,
గంధర్వ గాయకుల మూగబోయిన గాత్రాలు,
గుమాస్తాల పడుచు భార్యల ముడుచుకున్న మొహాలు,
మోసుకుంటూ
నిర్జీవుల నిలువెత్తు నదిని అధిరోహిస్తూ
శవపేటికలు,
క్షతజ కాంతులీనే ఆ నదిలో
పైపైకి, మృత్యు రవానికి ఉబ్బిపోయిన
మృత్యు నిశ్శబ్ద రవానికి ఉబ్బిపోయిన
తెరచాపలతో.
మౌనంలో రవళిస్తూ మృత్యువు వస్తుంది
రాయీ వేలూ లేని ఉంగరంతో
తలుపు తడుతుంది.
ఆమె పిలిచే పిలుపుకి
నోరుండదు, నాలిక ఉండదు, గొంతూ ఉండదు.
అయినా ఆ అడుగుల సడి,
ఆమె దుస్తుల రెపరెపలు, ఒక చెట్టు ఊగినంత మెల్లగా
నీకు వినిపించే తీరుతాయి.
నాకంతగా తెలీదు, అర్థం కాదు, చూడనూ లేను
అయినా, నాకు నమ్మకం. మృత్యుగీతానిది తడి ఊదాపూల రంగు
మట్టితో జతకలిసిన ఊదాపూలది.
మృత్యుముఖం ముదురాకుపచ్చ కాబట్టి,
మృత్యువుది ముదురాకుపచ్చని చూపు కాబట్టి
ఊదా పూరేకుల పదునైన చెమ్మతో
చిక్కబడ్డ శీతకాలపు బూడిద రంగు
అంతేనా, చావు చీపురు పుచ్చుకొని భూమంతా తిరుగుతుంది.
శవాల కోసం నేలంతా నాకుతూ
ఆ చీపురే మృత్యువు
మృతదేహాలకై సాచిన నాలిక,
సూత్రం కోసం వెదికే మృత్యు సూచి.
మడత మంచాల్లో
స్తబ్ధమైన పరుపులు, నల్లని కంబళ్ళలో
అంతటా మృత్యువే
విస్తరించుకొని ఉండి, హఠాత్తుగా ఒక్కసారి ఊపిరి వదుల్తుంది
గట్టిగా ఊదుతుంది, దుప్పట్లన్నీ తెరచాపలై ఉబ్బిపోయే ఒక కటిక రవం…
అప్పుడు రేవులోకి తేలుకుంటూ వచ్చే శయ్యలు
అదిగో అక్కడే ఎదురుచూస్తూ, అడ్మిరల్ వేషంలో.


మృత్యువు మాత్రమే
అనువాదం: బొల్లోజు బాబా

మూగ ఎముకలు నిండిన గోరీలతో
ఏకాకి స్మశానాలవిగో.

సొరంగం గుండా హృదయ యానం
నీడలు.... నీడలు.... నీడలు.
మనలోకే కూలిపోయే ఓడలా
మనం చనిపోతూంటాం.
హృదయంలోకే మునిగిపోయినట్లుగా
చర్మంనుండి ఆత్మదాకా
అనంతంగా జారిపోయినట్లుగా
మనం చనిపోతూంటాం.

గవ్వలు పేరుకొన్న శిలలపాదాలవిగో
అక్కడంతా మృతదేహాలు.

స్వచ్చమైన శబ్ధంలా ఎముకలలో మృత్యువుంది.
ఏ కుక్కా లేకుండా వినిపించే మొరుగులా
గంటలనుంచో, గోరీలనుంచో జనిస్తో, తేమలో ఉబ్బుతో
ఒక ఏడ్పులానో లేక వానలానో మృత్యువు శబ్దిస్తోంది.

ఒంటరిగా ఒక్కోసారి నేను చూస్తుంటాను
తెరచాప నీడలో శవపేటికల్ని.
మృతుల, మృత జడల జవ్వనుల
తెల్లని దేవదూతల్లాంటి వంటవాళ్ల,
గుమస్తాలను పెండ్లాడిన శోక యవ్వనిల
లంగరు బరువును మోస్తోన్న
శవపేటికలను చూస్తూంటాను.

నిలువెత్తు మృత్యునదిలో
ఎర్రగా ఒరిసిపోయిన ఆ నదిలో
ప్రవాహానికి ఎదురొడ్డుతూ
మృత్యు సంగీతపు అలలతో శ్రుతి కలుపుతూ
మృత్యు మౌన కెరటాల సవ్వడితో జతకలుపుతూ
శవపేటికలు ఎగప్రాకటం
ఒక్కోసారి నేను గమనిస్తూంటాను.

మృత్యువు కనిపించదు, దాని శబ్ధమే నడిపిస్తూంటుంది.
పాదం కనిపించని బూటులా, దేహం అగుపించని సూటులా.
రాతితో కానీ, చేతితో కానీ చేయబడని
గణగణ మనే ఘంటారావం లా మృత్యువు వినిపిస్తుంది.

మృత్యువుకు నోరు లేదు, నాలుక లేదు, గొంతుకా లేదూ,
కానీ, మృత్యు పిలుపు వినిపిస్తూంటుంది.
సందేహం లేదు, నీవు మృత్యు పదఘట్టనలని
దాని దుస్తుల రెపరెపల్నీ, ఒక వృక్షంలా మౌనంగా వినగలవు.

మృత్యువు మాయా తివాచీపై కూర్చొని
నేలను నాకుతూ, మృతులకై వెతుకుతూ
భూమిని చుడుతూ ఉంటుంది.
మాయా తివాచీయే మృత్యువు.
దాని మృత్యు నాలిక మృతులను వెతుకుతూంటుంది.
తివాచీ నేసుకోవటానికి దారాలను వెతుక్కొంటూంది.

నాకు తెలియదు
నాకు కొంచెమే అర్ధమయింది
దృశ్యం అస్పష్టంగానే ఉంది, కానీ
మృత్యు గీతం అనేది తడిచిన నల్లకలువల వర్ణమని
నేను నమ్ముతున్నాను.
అవును
మట్టికి అలవాటు పడిన నల్లకలువ వర్ణమే!
ఎందుకంటే
మృత్యువు యొక్క ముఖం ఆకుపచ్చన.
ఎందుకంటే
నల్లకలువ దళపు పదునైన తడితోనూ
దాని గంభీరవర్ణపు శీతాకాల అసహనంతోనూ సారించే మృత్యువు యొక్క తీక్షణ చూపులు ఆకుపచ్చనే మరి.

మంచాలపై మృత్యువుంది
మెత్తని పరుపులపై, నల్లని దుప్పట్లలోనూ ఉంది.
దుస్తుల మడతలలో మృత్యువు విస్తరించి
అకస్మాత్తుగా పేలుతుంది.
దుప్పట్ల మధ్య నల్లటి శబ్ధం వ్యాపిస్తుంది.
మంచాలు ఓడరేవుకై ప్రయాణం సాగిస్తూంటాయి.

అక్కడ
యుద్దఓడల అధిపతి దుస్తులు ధరించిన
మృత్యువు ఎదురుచూస్తుంటుంది.
********

భవదీయుడు
బొల్లోజు బాబా

ఆట వస్తువులు

(విశ్వకవి రవీంద్రనాధ్ టాగోర్ రచించిన క్రిసెంట్ మూన్ లోని “ప్లే థింగ్స్” అనే కవితకు స్వేచ్చానువాదం.)

బాలకా
ఉదయం నుంచీ ఆ ఇసుకలో కూర్చొని
విరిగిన ఆ పుల్లతోఆడుకొంటూ ఎంత
ఆనందంగా ఉన్నావూ!

ఆ సన్నని విరిగిన పుల్లముక్కతో నీ ఆటను
చూసి నేను నవ్వు కొంటాను.
గంటలతరబడి అంకెల్ని కూడుకొంటో
నేను నా పద్దులతో తీరిక లేకుండా ఉంటాను.

బహుసా నీవూ నా వైపు చూసి
“ఈ శుభోదయాన్ని నాశనం చేసే ఎంతటి
మూర్ఖపు ఆట అది” అని అనుకోవచ్చు.

చిన్నారీ
పుల్లముక్కలు, మట్టి ముద్దలలో లీనమయ్యే కళ
నేనేనాడో మరచిపోయాను.
ఖరీదైన వస్తువులు, వెండి బంగారు ముద్దలపైనే నా దృష్టి.

దొరికిన దానితో నీ ఉల్లాసకేళులను సృష్టించుకోగలవు.
నేనేమో నేనేనాటికీ పొందలేని విషయాలపట్లే
శక్తినీ, కాలాన్ని వెచ్చిస్తూంటాను.

నా ఈ దుర్భల నావతో కోర్కెల సంద్రాన్ని
దాటటానికై పోరాడుతూంటాను,
నేనూ ఓ ఆటాడుతున్నానన్న విషయాన్ని విస్మరించి.

బొల్లోజు బాబా

"మధుపం" పుస్తక సమీక్ష

పుస్తకం.నెట్ లో ప్రచురించబడ్డ "మధుపం" పుస్తక సమీక్ష ఈ క్రింది లింకులో చదువుకొనవచ్చును.


http://pustakam.net/?p=2544

భవదీయుడు
బొల్లోజు బాబా

వృద్ద జంట

తేనెవానల్ని కురిపించిన
వెన్నెల రాత్రులు
అదృశ్యమయ్యాయి.
స్వర్ణ వాసనల్ని ఎగరేసిన
జాజులు నేలకొరిగాయి.
ఇంధ్రధనస్సులపై
స్వారీ చేసిన మహోద్రేకాలు
ఇక శలవన్నాయి.

నే పూయించిన
విజయాలు కరిగిపోయాయి.
నే సాగించిన
యుద్దాలు ముగిసిపోయాయి.
నే మొలిపించిన
స్వప్నాలు వెలిసిపోయాయి.

నువ్వు మాత్రమే మిగిలావు నాకు.

ఈ దుర్భల దేహానికి
కాస్తంత
నమ్మికనివ్వటానికి
నా అనంత శయనాన
రవంత
కన్నీరు నించటానికి
నువ్వు మాత్రమే మిగిలావు నాకు.

పెళ్లిచూపుల్లో
తలుపు సందులోంచి నన్ను చూసి
సన్నగా నవ్విన ఆనాటి
నువ్వు మాత్రమే మిగిలావు నాకు.

బొల్లోజు బాబా

ఫార్వార్డ్ ట్రేడింగ్.*....

ప్రజాకవీ! రవీ!
ఏం తినేట్టు లేదు
ఏం తాగేట్టు లేదని
ఎంత సూటిగా చెప్పేసావూ!

పెద్దయ్యా!
నీవా మాటలన్నప్పుడు
బ్లాక్ మార్కెటింగ్ ఒక నేరం.
ఇపుడు అంతా చట్టబద్దమే.
ఎంత ఎదిగిపోయామో! చూసావా?

నిత్యావసర వస్తువుల్ని
ఫార్వార్డ్ ట్రేడింగ్ చేసి పారేసి
సామాన్యుని కడుపుపై
ఆకలి వాతల్ని పెట్టటం
చట్టప్రకారమే జరుగుతోందిపుడు.

వచ్చే ఏడాది
ఏ సరుకెంతకమ్మాలో ఇపుడే నిర్ణయించేసి
రేపటి శ్రమని కూడా పిండుకొనే
పగడ్భందీ పధకానికి తెర లేచింది.

జీవితాలకు భరోసా లేదు కానీ
ధరలకూ, దరిద్రాలకు మాంచి
గారంటీ లభిస్తోందిపుడు.

ప్రతీదీ ఓ వినిమయ వస్తువైనచోట
ఉప్పులు, పప్పులకు మాత్రమే
ఈ ఫార్వార్డ్ ట్రేడింగ్ పరిమితమవటం
ఆశ్చర్యమే మరి.

బహుసా ముందు ముందు
కలలు, కన్నీళ్లు, రోగాలు, చావుల్నీ కూడా
ఈ విష వ్యాపార పరిధిలోకి తీసుకొస్తారేమో!

అపుడిక
ఏడాది చివరకల్లా
ఇన్ని కలలు కొనాలి, ఇన్ని కన్నీళ్లు కార్చాలి
ఇన్ని సార్లు చావాలి, ఇన్ని రోగాల్ని
మోసుకు తిరగాలి అన్న
వాళ్ల లెక్కల ప్రకారం జీవించేస్తాం.

చూస్తా చూస్తా చచ్చిపోలేం కదా!

బొల్లోజు బాబా

(ఫార్వార్డ్ ట్రేడింగ్ విధానాన్ని నిరసిస్తూ..... ప్రజాకవి కాళోజీ మాటల్ని తల్చుకొంటూ)


*ఫార్వార్డ్ ట్రేడింగ్ అంటే: భవిష్యత్తులో పలానా వస్తువు ఇంత ధర పలుకుతుందన్న అంచనాతో ఈరోజే అమ్మకాలు కొనుగోళ్లు జరపటం. ఉదా: 2010 జనవరికి 1 నాటికి కందిపప్పు రెండు వందలుండవచ్చని ఈరోజే అమ్మకాలు కొనుగోళ్లు జరిగితే, జనవరి రెండవ తారీఖునుంచి మనం కందిపప్పుని రెండువందల పదిరూపాయిలకు కొనవలసి వస్తుంది. ధరల పెరుగుదలకు ఈ విధానమే ప్రధాన కారణమని ఒక అంచనా.


ఈ క్రింది లింకులోని వ్యాసాన్ని చదివితే విషయం మరింత స్పష్టమౌతుంది.
http://www.cpiml.in/Periodicals/Eco%20Notes%20Political%20economy%20of%20price%20rise%20PJ.html

ఏమో తెలీదు......

ఎవరు వింటారని ఈ అక్షరాలను

వెదురు రంద్రాల గుండా

ప్రవహింపచేస్తున్నాను!

ఎవరు చూస్తారని

ఈ భావాలకు రెక్కలు తొడిగి

నీలాకాశంలోకి ఎగరేస్తున్నాను!

ఎవని మనో యవనికపై

మొలకెత్తుతాయని

ఈ కవితా బీజాలను
రాల్చుకొంటున్నాను.

ఏమో తెలీదు బహుసా

గాలికి పిట్టకి చెట్టుకీ

కూడా తెలీదేమో!

బొల్లోజు బాబా

పుస్తకం నెట్ లో ఒక పరిచయ వ్యాసం

ఆకెళ్ల రవి ప్రకాష్ – “ఇసక గుడి” కవితా సంకలనంపై పుస్తకం.నెట్ లో ప్రచురింపబడిన నా పరిచయ వ్యాసాన్ని ఈ క్రింది లింకులో చదువు కొనవచ్చును

http://pustakam.net/?p=2276

జీవన సౌందర్యం

వేసవి చివరి తెమ్మెరపై

తేలుతూ వచ్చిన తొలకరిమబ్బు

అవని పెదవులపై ఆకుపచ్చని

చుంబనాన్ని వొదిలిపోయింది.

వర్షాకాలపు ఆఖరు చినుకుపై

స్వారీ చేస్తూ వచ్చిన శీతవాయువు

దేహ దేహానికీ వెచ్చని స్పర్శలను

ప్రసాదించి సాగిపోయింది.

శీతవేళ చివరి ఘడియలో

మొలకెత్తిన వేసవి

గుప్పెడు మల్లెల్ని పెద్దలకు

పుట్టెడు జ్ఞాపకాల్ని పిల్లలకూ ఇచ్చి

కనుమరుగైంది.

పుడమి సంగీతాన్ని

నూత్న సృష్టి, మృత్యువు లు

నిత్యం శ్రుతి చేస్తూనే ఉంటాయి.

జీవితపు దారులను

ప్రేమ తన పరిమళాలతో

ప్రకాశింపచేస్తూనే ఉంటుంది.

కాలానికో, ప్రేమకో

వినమ్రంగా నమస్కరించి

అస్థిత్వాన్నో, ఆత్మనో

ఆనందంగా సమర్పించుకోవటంలో

ఎంతటి జీవన సౌందర్యముందీ!

బొల్లోజు బాబా

రాత్రి ఉత్సవం

వేకువ, ఆకాశం, పక్షులు, తరువులూ

వెలుగుని బంతిగా చేసి

ఒకదానికొకటి అందించుకొంటున్నాయి.

రాత్రి ఆటగాడు కాచ్ పట్టటంతో

ఆనాటి పగటి ఆట ముగిసింది.

రాత్రి ఉత్సవానికి తెరలేచింది.

ఎగిరే సాయింత్రపు పక్షులు

తమ ముక్కులతో చేసిన

ఆకాశపు చీలికల్లోంచి

స్వర్లోకపు ధూళి వెన్నెలై రాలుతోంది.

నల్లరాయి మెరిపించే లోహపలుకుల్లా

తారలు మినుకు మినుకు మంటున్నాయి.

కలలు, పలవరింతలు, నిశాచరుల సందడులు

రాతిపూల మాలలు ధరించి

మౌన వేణువులూదుకుంటో

ఉదయంలోకి ప్రవహిస్తున్నాయి.

బొల్లోజు బాబా

వైచిత్రి

వాన దాడికి

గుడ్లు మోసుకుంటూ

చీమలు తలో దిక్కుకూ

పరుగులెడుతున్నాయి.

కప్పల సంగీతోత్సవానికి

కొలను అలలలలుగా ధ్వనిస్తోంది.

చినుకొకటే

సమాధానాలు రెండు.

బొల్లోజు బాబా

వాన దాడికి
గుడ్లు మోసుకుంటూ
చీమలు తలో దిక్కుకూ
పరుగులెడుతున్నాయి.


కప్పల సంగీతోత్సవానికి
కొలను అలలలలుగా ధ్వనిస్తోంది.


చినుకొకటే
సమాధానాలు రెండు.






వేసవి చివరి తెమ్మెరపై
తేలుతూ వచ్చిన తొల కరిమబ్బు
అవని పెదవులపై ఆకుపచ్చని
చుంబనాన్ని వొదిలిపోయింది.


వర్షాకాలపు ఆఖరు చినుకుపై
స్వారీ చేస్తూ వచ్చిన శీతవాయువు
దేహ దేహానికీ వెచ్చని స్పర్శలను
ప్రసాదించి సాగిపోయింది.


శీతవేళ చివరి ఘడియలో
మొలకెత్తిన వేసవి
గుప్పెడు మల్లెల్ని పెద్దలకు
పుట్టెడు జ్ఞాపకాల్ని పిల్లలకూ ఇచ్చి
కనుమరుగైంది.


పుడమి మరకల్ని
నూత్న సృష్టి, మృత్యువు లు
నిత్యం శుభ్రం చేస్తూనే ఉంటాయి.


జీవితపు దారులను
ప్రేమ తన పరిమళాలతో
ప్రకాశింపచేస్తూనే ఉంటుంది.


కాలానికో, ప్రేమకో
వినమ్రంగా నమస్కరించి
అస్థిత్వాన్నో, ఆత్మనో
ఆనందంగా సమర్పించుకోవటంలో
ఎంతటి జీవన సౌందర్యముందీ!




వృధ్ద దంపతులు


తేనెవానల్ని కురిపించిన
వెన్నెల రాత్రులు
అదృశ్యమయ్యాయి.
స్వర్ణ వాసనల్ని ఎగరేసిన
జాజులు నేలకొరిగాయి.
ఇంధ్రధనస్సులపై
స్వారీ చేసిన మహోద్రేకాలు
ఇక శలవన్నాయి.


నే పూయించిన
విజయాలు కరిగిపోయాయి.
నే సాగించిన
యుద్దాలు ముగిసిపోయాయి.
నే మొలిపించిన
స్వప్నాలు వెలిసిపోయాయి.
నువ్వు మాత్రమే మిగిలావు నాకు.


ఈ దుర్భల దేహానికి
కాస్తంత
నమ్మికనివ్వటానికి
నా అనంత శయనాన
రవంత
కన్నీరు నించటానికి
నువ్వు మాత్రమే మిగిలావు నాకు.


పెళ్లిచూపుల్లో
తలుపు సందులోంచి నన్ను చూసి
సన్నగా నవ్విన ఆనాటి
నువ్వు మాత్రమే మిగిలావు నాకు.




అందరూ ఏదో ఒకనాడు
సూదిబెజ్జంలోంచి సాగాల్సిందే
వెలుగులోకో, చీకట్లోకో!

ఆ దినాంతాన
నీకిచ్చిన వాటిని
నీవు పంచావా అంటే
ఏం చెప్పాలీ?




జీవితం అతని మోముపై
నర్తించి నర్తించి
అలసిపోయింది.
ఆ ముఖంపై ముడుతలన్నీ
దాని పాదముద్రలే.


ఒక్క ప్రార్ధనతో
ఈ గాజుపెంకులు
తొలగిపోతాయంటే
నా ఆత్మను కొవ్వొత్తిలా
మండించటానికి
నెనెప్పుడూ తయారే!


నేల సంకెళ్లను
నిత్యం తడుముకుంటూనే
వెలుగును తరుముకుంటూ
నీలాకాశం లోకి చొచ్చుకొని
పోతూంటాయి తరువులు




ఎవరు వింటారని ఈ అక్షరాలను
వెదురు రంద్రాల గుండా
ప్రవహింపచేస్తున్నాను!


ఎవరు చూస్తారని
ఈ భావాలకు రెక్కలు తొడిగి
నీలాకాశంలోకి ఎగరేస్తున్నాను!


ఎవని మనో యవనికపై
మొలకెత్తుతాయని
ఈ కవితా బీజాలను రాల్చుకొంటున్నాను.


ఏమో తెలీదు బహుసా
గాలికి పిట్టకి చెట్టుకీ
కూడా తెలీదేమో!


దీని ధర ఎంత?
పాతిక రూపాయిలండి.
పదికిస్తావా?
అంతకు కొనుబడే లేదు
ఇంకో మాట చెప్పండి సార్.
లేదు లేదు ఇస్తే ఇవ్వు లేతే లేదు
కన్సూమర్ ఈజ్ కింగ్ - తెలుసా నీకు

దీని ధర ఎంతండి?
ఇరవై నాలుగు రూపాయిల ముప్పై పైసలు.
ఇదిగో ఇరవై అయిదు రూపాయిలు
పాక్ చెయ్యండి.
******

వేకువ, ఆకాశం, పక్షులు, తరువులూ
వెలుగుని బంతిగా చేసి
ఒకదానికొకటి అందించుకొంటున్నాయి.
రాత్రి ఆటగాడు కాచ్ పట్టటంతో
ఆనాటి పగటి ఆట ముగిసింది.

రాత్రి ఉత్సవానికి తెరలేచింది.
ఎగిరే సాయింత్రపు పక్షులు
తమ ముక్కులతో చేసిన
ఆకాశపు చీలికల్లోంచి
స్వర్లోకపు ధూళి వెన్నెలై రాలుతోంది.
మరోలోకపు కాంతులు
మినుకు మినుకు మంటున్నాయి.

కలలు, పలవరింతలు, నిశాచరుల సందడులు
రాతిపూల మాలలు ధరించి
మౌన వేణువులూదుకుంటో
ఉదయంలోకి ప్రవహిస్తున్నాయి.
*****


నగరంలో చిరుత

జనావాసంలోకి చిరుత ప్రవేశించింది.
పాపం అది దారి తప్పి కాదు ఇటువస్తా.
తను పుట్టిన ప్రదేశాన్ని చూసుకొందామని వచ్చింది.
ఎటెళ్లాలో తెలియక ఓ ఇంటి బాత్ రూం లో దూరింది.

లక్షల విలువచేసే దాని మచ్చల చర్మం మెరుస్తోంది.
ఆ నిగారింపు తెలియకూడదని కామోసు
అది చీకటి మూలల్లోకి నక్కుతోంది.

తన ఒక్కో గోరు మూడేసి వేలని విన్నట్లుంది
గోళ్లనన్నీ లోనకు లాగేసుకొంది.

తన ఎముకలపొడి తులం వెయ్యి రూపాయిలని వినగానే
దానికి వెన్నులోంచి చలి మొదలైంది.
“రక్షించండి, రక్షించండీ” అని అరచింది దీనంగా.
జనాలు భయంతో పరుగులు తీసారు.

ఓ అత్యుత్సాహి దానికి “కొంచెం” దగ్గరగా నుంచొని
సెపియా టోన్ లో ఫొటోలు తీయించుకొంటున్నాడు.

మీడియావాడొకడు “ఎఫక్టివ్ కవరేజ్” కోసమని
దానిని కర్రతో పొడిచి కెమేరా ఆన్ చేస్తున్నాడు.
కర్రతో పొడిచి కెమేరా ఆన్ చేస్తున్నాడు .........

ఆ హడావిడిలో బాత్ రూం తలుపు గడియ ఊడింది.
ఒక ఉరుకులో అది బయటపడి
ఇక వెనక్కు తిరిగి చూడకుండా పరిగెట్టింది.
మానవ మృగాలకు దూరంగా ... చెట్లు నరికిన అడవి వైపు.

Mevlana Jelaluddin Rumi - No end to the journey

అంతులేదు.

ఈ యానానికి అంతం లేదు.

ఎన్నటికీ ముగింపు రాదు.

ప్రేమలో పడిన హృదయం

తెరుచుకోవటం నిలిపివేయగలదా?

నీవు నన్ను ప్రేమిస్తూంటే

నీవు ఒక్కసారిగా చచ్చిపోవు.

ప్రతీ క్షణం నాలో మరణిస్తూ

తిరిగి జన్మిస్తూంటావు.

ఈ నూతన ప్రేమలో మరణించు.
ఆవలి వైపున నీ దారి మొదలవుతుంది.
ఆకాశంలా మారిపో.
చేత గొడ్డలిపూని కారాగార తలుపులను చేధించు.
పారిపో!
కొత్తగా జన్మించినవానిలా ముందుకు సాగు.
ఆ పని ఇప్పుడే చేయి.

Ah, what was there in that light-giving candle that it set fire to the heart, and snatched the heart away?
You who have set fire to my heart, I am consumed, O friend; come quickly, quickly!
The form of the heart is not a created form, for the beauty of God manifested itself from the cheek of the heart.
I have no succour save in his sugar, I have no profit save in his lip.
Remember him who one dawn released this heart of mine from the chain of your tress.
My soul, the first time I saw you my soul heard something from your soul.
When my heart drank water from your fountain it drowned in you, and the torrent snatched me away.

ఓహ్! నా హృదయాన్ని జ్వలింపచేసి, దానిని పెరుక్కొని పోయిన ఆ కాంతిని చిమ్మే దీపంలో ఏముందీ?

నీవు నా హృదయాన్ని జ్వలింపచేసావు, నేను దహింపబడ్డాను. ఓ! మిత్రమా; త్వరగా రా! త్వరగా.

At night we fall into each other with such grace.
When it's light, you throw me back
like you do your hair.

Your eyes now drunk with God,
mine with looking at you,
one drunkard takes care of another.

రాత్రివేళ

మనం ఒకరినొకరం గొప్ప లౌల్యంతో పెనవేసుకొంటాం

వెలుతురొచ్చాకా నువ్వు నన్ను తోసేస్తావు

నీ కురులను వెనక్కు విదిలించినట్లుగా.

నీ కనులు ఈశ్వరునితో మత్తెక్కి ఉంటాయి.

నావి నిన్ను చూస్తూ,

ఒక తాగుబోతుకు మరొకరు తోడు.

During the day I was singing with you.
At night we slept in the same bed.
I wasn't conscious day or night.
I thought I knew who I was,
but I was you.

రోజంతా నీతో కలసి పాడుతూ ఉన్నాను

ఆ రాత్రి నీ తల్పం పైనే నిద్రించాను.

అది రాత్రో పగలో కూడా తెలియలేదు నాకు.

నేనెవరో నాకు తెలుసని అనుకొన్నాను

కానీ నేనే నీవు.

I lost my world, my fame, my mind --
The Sun appeared, and all the shadows ran.
I ran after them, but vanished as I ran --
Light ran after me and hunted me down.

నేను పోగొట్టుకొన్నాను, నా ప్రపంచాన్ని, నా కీర్తిని, నా హృదయాన్ని.....

సూర్యుడు ఉదయించాడు, అన్ని నీడలు పరుగులెత్తాయి.

నేనూ వాటివెనుక పడ్డాను. అవి అందకుండా అదృశ్యమయ్యాయి......

కాంతి నా వెంటబడి వేటాడింది.

I'm neither beautiful nor ugly
neither this nor that

I'm neither the peddler in the market
nor the nightingale
in the rose garden

Teacher give me a name so that I'll know
what to call myself

I'm neither slave nor free neither candle
nor iron

I've not fallen in love with anyone
nor is anyone in love with me

Whether I'm sinful or good
sin and goodness come from another
not from me

Wherever He drags me I go
with no say in the matter

నేను రూపసిని కాను అందవికారినీ కాను.

అదీ కాదు ఇదీ కాదు.

నేను బజారులో పధికుడినీ కాను

లేక ఉద్యానవనంలో కోయిలనూ కాను.

నా గురువు నాకో పేరు పెట్టాడు కనుక

నన్ను నేను ఎలా సంభోదించుకోవాలో తెలుసంతే.

నేను బానిసనూ కానూ స్వతంత్రుడినీ కాను.

మైనాన్ని కాను లోహాన్ని కాను.

నేనెవరినీ ప్రేమించిందీ లేదు,

నన్నెవరూ ప్రేమిస్తూనూ లేరు.

నేను పాపినా లేక పుణ్యాత్ముడనా

పాప పుణ్యాలు మరొకరిద్వారా వస్తాయి

నానుంచి రావు.

ఆయన నన్ను ఎక్కడికి రమ్మంటే అక్కడకు

మారు మాట్లాడక వెళుతూంటాను. అంతే!

Keep on knocking
'til the joy inside
opens a window
look to see who's there

తలుపలా తడుతూనే ఉండు

లోపలి ఆనందం కిటికీ తెరచి

ఎవరదీ అని చూసే దాకా!

అంతులేదు.

ఈ యానానికి అంతం లేదు.

ఎన్నటికీ ముగింపు రాదు.

ప్రేమలో పడిన హృదయం

ప్రేమించటం నిలిపివేయగలదా?

నీవు నన్ను ప్రేమిస్తూంటే

నీవు ఒక్కసారిగా చచ్చిపోవు.

ప్రతీ క్షణం నాలో మరణిస్తూ

తిరిగి జన్మిస్తూంటావు.

ఈ నూతన ప్రేమలో మరణించు.
ఆవలి వైపున నీ దారి మొదలవుతుంది.
ఆకాశంలా మారిపో.
చేత గొడ్డలిపూని కారాగార తలుపులను చేధించు.
పారిపో!
కొత్తగా జన్మించినవానిలా ముందుకు సాగు.
ఆ పని ఇప్పుడే చేయి.

సాహితీ-యానం వ్యాసాలు 2009

సాహితీ-యానం బ్లాగు ద్వారా నేవ్రాసిన వ్యాసాలు మరియు స్ట్రే బర్డ్స్ ఇ.పుస్తకం పై వచ్చిన సమీక్షలను ఒక చోటికి తీసుకురావాలనే ఉద్దేశ్యంతో వాటినన్నింటినీ పి.డి.ఎఫ్ రూపంలో ఉంచాను. దానిలో ఈ క్రింది విషయాలుంటాయి.

విషయసూచిక

1. మహాప్రస్థానం - చలం యోగ్యతాపత్రం

2. పల్లె కన్నీరు వినిపించిన శ్రీ గోరటి వెంకన్నకు వందనాలు

3. రవీంద్రుని క్రిసెంట్ మూన్ సమీక్ష

4. శిఖామణి – చిలక్కొయ్య

5. ప్రవహించే ఉత్తేజం చే గెవారా – కాత్యాయని

6. పల్లెలో మా పాత ఇల్లు – ఇస్మాయిల్

7. సారస్వత మేరువు శ్రీ ఆవంత్స సోమసుందర్

8. ఇస్మాయిల్ కవిత్వం, కాసిన్ని జ్ఞాపకాలు, కొన్ని ఫొటోలు

9. కవిత్వం నుంచి కవిత్వంలోకి… ‘దారి తప్పిన పక్షులు’ పొద్దు పత్రికలో ప్రచురించబడిన స్ట్రే బర్డ్స్ ఇ.పుస్తక సమీక్ష – రచన: నిషిగంధగారు

10. స్ట్రే బర్డ్స్ పుస్తక పరిచయం కౌముది పత్రికలో

పై పి.డి.ఎఫ్ పైలును ఈ క్రింది లింకులో లో చూడవచ్చును

http://www.scribd.com/doc/21105870/sahitheeyanam-vyaasaalu

భవదీయుడు

బొల్లోజు బాబా

నిన్ను కప్పే కాంతి

(పాబ్లో నెరుడా The Light Wraps You కు తెలుగు అనువాదం)

కాంతి తన మృత్యు జ్వాలతో నిన్ను పెనవేసుకొంటుంది.

నీ చుట్టూ తిరిగే వెన్నెల కు అడ్డుగా

ఎవరో పరధ్యాన దు:ఖితుడు నిలచాడు.

గతించిన ఘడియ ఏకాంతంలో ఒంటరివై

జీవ జ్వాలలు నింపుకొని,

శిధిల దినపు నిజమైన వారసునిగా

మాటల్లేక మిగిలిపోయావా మిత్రమా.

నీ చీకటి దుస్తులపై ఫలమేదో సూర్యునినుండి రాలిపడింది.

రాత్రి వేళ్లు, అకస్మాత్తుగా నీ ఆత్మలోంచి మొలచుకొచ్చాయి.

నీలో దాగున్నవన్నీ మరలా బయటకు వచ్చేస్తున్నాయి.

ఒహ్! ఘనమైన, ఫలవంతమైన, ఆకర్షణీయమైన

చీకటి వెలుగులలో తిరుగాడుతూండే ఈ వలయం

పెంచి, నడిపించే ఈసృష్టి విషాదంతో నిండి ఉంది,

దాని పువ్వులు వాడిపోతూంటాయి

బొల్లోజు బాబా

క్షుద్ర క్రీడ

మూరెడు మట్టి గాజులకు

ఆమె చేతుల్ని తొడిగారు.

సోలడు పసుపుకు

ఆమె ముఖాన్ని అద్దారు.

సంజె బింబానికి

ఆమె నుదురును తగిలించారు.

బుట్టెడు పూలకు

ఆమె కురులను ముడి వేసారు.

ఇవేమీ పట్టని ఆమె

భోరు భోరున దుఖి:స్తోంది

భర్త శవంపై పడి.

**********

చాలారోజులక్రితం

రాత్రివేళల్లో రోడ్లు ఊడ్చే కార్మికులపై వ్రాసిన నిర్మాల్యం అనే కవిత ప్రేరణ గురించి అక్కడ చేసిన కామెంటు ఇది.....

ఈ కవిత వ్రాయటానికి ప్రేరణ, చాన్నాళ్ల క్రితం, సెకండ్ షో సినిమాచూసి వస్తుంటే, మా ఆఫీసు అటెండరు, రోడ్లు శుబ్రం చేస్తూ కనపడ్డాడు. బండి ఆపి వానితో మాట్లాడి,, కుటుంబ ఖర్చులకోసం, ఇలా పార్ట్ టైముగా చేస్తుంటాను అని తను చెప్పగా తెలుసుకొన్నాను.

ఆ అనుభవం మనసులో ముద్రించుకు పోగా, ఇంటికొచ్చి వ్రాసుకొన్న కవిత ఇది.

ఇక ప్రస్తుతానికి వస్తే

కొద్దిరోజుల క్రితం పైన చెప్పిన మా ఆఫీసు అటెండరు చనిపోయాడు. అక్కడ చూసిన ఒక దృశ్యం కలచివేసింది. భర్తపోయిన దుఖంలో ఉన్న స్త్రీని అలా (సుమంగళిలా) అలంకరించే ఆచారం ఎలా వచ్చిందో కానీ చూడటానికి చాలా అనాగరీకంగాను, inhuman గానూ అనిపించింది.

ఆ అనుభవం మనసులో ముద్రించుకు పోగా, ఇంటికొచ్చి వ్రాసుకొన్న కవిత ఇది.

ఇలా మీతో పంచుకొంటున్నాను.

ఈ విధంగా నా రెండు కవితలలో నిద్రిస్తున్న మిత్రుడు బి.శ్రీనివాసరావు ఆత్మకు శాంతి కలగాలని కోరుకొంటూ........

బొల్లోజు బాబా

ఇస్మాయిల్ కవిత్వం, కాసిన్ని జ్ఞాపకాలు, కొన్ని ఫొటోలు

అప్పుడు నేను పి.జి. విద్యార్ధిని. కవిత్వం అంటే తిలక్, ఇస్మాయిల్, శిఖామణి, చలం అని అనుకొనే రోజులవి. అప్పటికి అచ్చయిన నా కొన్ని కవితలనుఇస్మాయిల్ గారికి చూపించాలని నా తాపత్రయం. మిత్రుని ద్వారా ఓ రోజు ఆయనకు పరిచయం చేయించుకొన్నాను. పసుపుపచ్చని దేహచ్ఛాయ, ఎత్తైన విగ్రహం, సన్నని స్వరం, రంగులు చిమ్మే సాదా దుస్తులతో ఆయనను చూడగానే కవిత్వంతో నిండిన గౌరవం కలిగింది. కుశలప్రశ్నలయ్యాకా నా కవితల గురించి ఆయనన్న మాటలు ఇప్పటికీ నాకు గుర్తే. “నీ కవిత్వంలో స్పార్క్ ఉంది. ఆవేశాన్ని పదాలలోకి ఒంపేప్పుడు తేలికైన పదాల్ని ఎంచుకోవాలి. భావాన్ని మరింత క్లుప్తంగా చెప్పగలగాలి” అన్నారు. ఇది జరిగి సుమారు పదిహేను సంవత్సరాలు అయ్యింది. ఇప్పటిదాకా వ్రాసిన నా కవితలను తరచి చూసుకొంటే క్లుప్తత, పదాల ఎంపిక విషయంలో ఆయన పరిశీలన ఎంతటి సూక్ష్మమో తెలుస్తూంటుంది.

• ఎందుకు బతకాలి అన్న ప్రశ్నకు ఆయన చెప్పిన సమాధానం నాకిప్పటికీ గుర్తుంది. స్టాఫ్ రూం కిటికీ లోంచి బయటకు చూస్తూ “ఎండ వెచ్చగా ఉంది, పచ్చిక పచ్చగా ఉంది – ఇక్కడింత హాయిగా ఉంటే, బతక టానికేమయ్యిందయ్యా నీకు? అన్నారు. – విన్నకోట రవిశంకర్

• ఎనభైయవ దశకంలో కాకినాడలో నెల నెలా వెన్నెల పేరుతో జరిగే సాహితీసమావేశాలకు ఇస్మాయిల్ వచ్చేవారు. సమావేశమంతా అన్ని గంటలూ మౌనంగా ఉండే ఆయన, మధ్యలో జేబులోంచి ఒక తెల్లటి కాగితం మడత విప్పి ఒక కవిత చదివి వినిపించేవారు. ఆ కవితను రెండవ సారి కూడా చదివేవారు కాదు. ఆ సభలో ఆయన పార్టిసిపేషను అంతే. కానీ చివరిదాకా అలా అందరి కబుర్లనూ ఆస్వాదిస్తూ ఉండేవారు. – వాడ్రేవు వీర లక్ష్మీ దేవి

• చాలా ఏళ్ల క్రితం నేను కాకినాడ వెళ్లినప్పుడు రోజల్లా విడుపు లేకుండా మాట్లాడుకున్న గంటలు, ఆయన నామీద చూపించిన ఆప్యాయత, వీధరుగు మీద విశ్రాంతిగా కూర్చుని తిరగేసిన పుస్తకాలు, ఆయనా, వాళ్లావిడ మాకిచ్చిన ఆతిథ్యం నాకిప్పటికీ గుర్తొస్తాయి. అన్ని గంటలసేపు ఆయనతో మాట్లాడినా ఆయన తన కవిత్వాన్ని గురించి ఏమీ చెప్పలేదు. చదివి వినిపించలేదు. వాటన్నిటికన్నా కూడా ఇప్పటికీ నన్ను పట్టుకొనేది ఆయన పద్యాల్లోని నిశ్శబ్దమే. --- వెల్చేరు నారాయణరావు

• ఇస్మాయిల్ గారిని ఒక ప్రశ్న అడిగారు “ఒక మైనారిటీ మతస్తునిగా సమాజంలో సాహిత్య రంగంలో మీ అనుభవమేమిటి” అని. దానికి ఇస్మాయిల్ గారి సమాధానం

• ఇస్మాయిల్ కవిగారి స్నానం గురించి – ఆ వ్రతవిధానం కనీసంగా ఒక గంటన్నర పడుతుంది. ... సెంట్లు పౌడర్లు స్నోలు అద్దుకుని ధౌత వస్త్రాలతో కడిగిన ముత్యంలా ఈయన గది బయటికొచ్చేవారు. --- సి. ధర్మారావు.

• రేడియో కవి సమ్మేళనంలో కవులంతా కొత్త సంవత్సరం మీద ఊగిపోతూ పద్యాలు చదివితే, ఈయన మాత్రం తాపీగా పదేళ్ల క్రితం వచ్చిన తన పాత పుస్తకాల నుంచి కవితలు వినిపించటం లాంటిది కూడా ఆయనకే చెల్లింది (ఉగాది మీద పద్యాలు రాయటమేమిటి?) -- విన్నకోట రవిశంకర్

• ఇస్మాయిల్ కుటుంబం ఆ ఇంట్లోకి మారి మూడే రోజులైంది. ఇంకా సామాన్లు సర్దుకోలేదు. మాకు చాయ్ ఇవ్వాలని ఆయన తాపత్రయం. పాలకోసం వాళ్లబ్బాయి వెళ్లాడు. ఆయన మమ్మల్ని చూసి ప్రసన్నవదనుడైనా, ఆ పొరల వెనుక ఏదో వేదన లాంటిది కనిపించింది. అనారోగ్యంగా ఉన్నా, వద్దన్నా కారు దాకా వచ్చారు. మళ్లీ ఎప్పుడు చూస్తామో ఆయన్ని అనిపించింది. మరో వారంరోజుల్లోనే చూడలేని లోకాలకు వెళ్లిపోతారనుకోలేదు. -- డా. ఎన్. గోపి

• ఇస్మాయిల్ గార్ని తలుచుకోగానే తక్షణం గుర్తొచ్చేవి ఆయన ఆకుపచ్చ అక్షరాలే. శిధిల నేత్రాలు అనే నా కవిత అచ్చులో చూసి “ఇది తెలుగు పద్యంలా లేదు” అంటూ మెచ్చుకుంటూ రాశారాయన. – అఫ్సర్

• ఆయన చిన్నతమ్ముడు వజీర్ రెహ్మాన్, నలుగురు అన్నదమ్ముల్లో ఆఖరివాడు మరణించిన కొంతకాలానికి ఆయన మూడో తమ్ముడు చనిపోయారు. అప్పుడు ఇస్మాయిల్ గారు ఉత్తరం రాస్తూ “ఈ వరస కింది నుంచి మొదలైనట్టుంది. మనకి ఆట్టే దూరం లేదు” అన్నారు. అన్నట్టుగానే అదే వరుసలో మరణాలు జరిగాయి –స్మైల్

• ప్రజాతంత్రలో నా ’విస్మృతి’ కవిత అచ్చుకాగానే కవిత నచ్చిందని చెపుతూ రాసిన ఉత్తరంతో పాటు “ఇంకెక్కడా ఖాళీ దొరకనట్టు అనంతపురం వెళ్లారేమిటి? అక్కడసలే గాడిదలు ఎక్కువ” అంటూ ఓ చెణుకు. ఇస్మాయిల్ గారు అనంతపురం కాలేజీలో పనిచేసారు – కల్పనా రెంటాల

• పతంజలి శాస్త్రి కి ఇస్మాయిల్ గారు తమ కుమారుని పెళ్ళికి ఆహ్వానిస్తూ వ్రాసిన ఉత్తరం ”ధర్మపత్ని సమేత: ఇస్మాయిల్ కవి: స్వపుత్రస్య పరిణయ మహోత్సవం....... అంటూ సరదాగా సంస్కృతంలో సాగుతుంది.

• ఆయన నాకు రాసిన కార్డు (26-10-2003) ఆయన ఆరోగ్యం గురించి ఆందోళన పడ్తున్నట్టు అనిపించింది. “ నా ఆరోగ్యం కూడా నన్ను మర్చిపోయింది. చాలా జబ్బుపడ్డాను” అని – యాకూబ్

• మేం (ఉభయులం) స్వేచ్ఛా భావుకులం, అభయులం, నిత్యబాలలం, నిత్యసంతోషులం, మాకులం విమల విశ్వశాంతి కులం, మంచి జీవన శిల్పులం, నాకు ఇస్మాయిల్ అంటే ఇష్టమంత ఇష్టం -- పి.వి. నరసింహారావు

• అతని ప్రతికవితలోను ఒక మనోహరత్వాన్ని, ఒక హృదయరంజకత్వాన్ని అనుభవించాకనే నేను ఆయన మొదటి కావ్యాన్ని ప్రచురించాను - సోమసుందర్

• తనకు పోటీగా ఎన్ని ప్రబల కవి సిద్దాంతాలు ఉన్నా, తనదైన వాదాన్ని కడదాకా నిలిపిన గొప్ప కవి, కవిత్వాన్ని మానవతా ప్రబోధ సాధనంగా మహోన్నత శిఖరాలపై నిలిపాడు ఇస్మాయిల్ -- సి.నా.రె.

• సాదీ మహాకవి ఒక మాటంటాడు " జ్ఞానవంతులకు పచ్చని చెట్టులోని ఒక్కొక్క ఆకు ఒకో దివ్యజ్ఞాన ప్రపంచంలాగ కనిపిస్తుందని" , నిజంగా ఈ మాటలకు నూటికి నూరు పాళ్లూ సరిపోయే తెలుగు కవి ఇస్మాయిల్ మాత్రమే -- శిఖామణి

• ఒక రుషిలాగ, సూఫీ కవిలాగ, ఒక హైకూగా ఇస్మాయిల్ బతికాడు. తెలుగు భాష ఉన్నంత వరకు సాహిత్య చరిత్ర పుటల మీద పచ్చని సంతకంలా ఇస్మాయిల్ పది కాలాలు పదిలంగా ఉంటాడు - ఎండ్లూరి సుధాకర్

• ఈయన సదా బాలకుడిగా లోకాన్ని చూసాడు, నిత్య నూతనుడిలా జీవించాడు -- స్మైల్

• వెయ్యి సంవత్సరాల సాహిత్య జీవితంలో తెలుగులో ఇలాంటి కవి మరొకరు లేరు - వేల్చేరు నారాయణరావు

• ఇస్మాయిల్ ఎందుకు విశిష్టకవి అయ్యారంటే, ఏ వ్యాసం ద్వారానో, విస్తృతమైన నవలద్వారానో, కధ ద్వారానో, వార్తా కధనం ద్వారానో చెప్పదగిన ఆవేశకావేషాలను, సిద్దాంత చర్చలను, ఒక నిలువెత్తు పద్యంలా పోతపొయ్యటానికి ఆయనెప్పుడూ ప్రయత్నించలేదు – ఇంద్రగంటి శ్రీకాంత శర్మ

• నేను పెద్ద సాహిత్య విమర్శకుడిని కాదు కాని, శ్రీశ్రీ తర్వాత తెలుగు కవిత్వాన్ని మరో మలుపు దాటించిన వాడు ఇస్మాయిల్ అని నేను గట్టిగా నమ్ముతాను -- సి. ధర్మారావు.

• సాదా సీదాగా ఉండే ఇస్మాయిల్ కవిత్వానికి అంతశక్తి ఎక్కణ్ణించి వచ్చిందంటే ’నిబద్దత లేకపోవడమే ఆయన కవిత్వ శక్తికి కారణం” అని ఆయన (అఫ్సర్ తండ్రిగారు) లెనిన్ అన్నమాటని గుర్తుచేసేవారు -- అఫ్సర్

• క్షణక్షణం మనల్ని ప్రత్యక్షంగా తాకే అనుభవాలూ, వాటి స్పందనలూ, జీవితాన్ని జీవనపాత్రంగా మార్చే అనంతమైన అనుభూతులూ, ఇవి కాక కవిత్వానికేవీ అర్హం?

• అనుభూతి ఎప్పుడూ వైయక్తికమే. అనుభవ వస్తువు ఒకటైనా, ఎవరి అనుభూతి వారిది. అది ఎప్పుడూ కొత్తగా ఉంటుంది. ఒకరి అనుభూతిలా మరొకరి అనుభూతి ఉండదు. ఈ నవనవోన్మేషమైన అనుభూతిని ఆవిష్కరించటమే కవి కర్తవ్యం

• కవి అనుభవాల్ని తనలో ఇంకించుకుని, అంతర్దర్శి ఐననాడే మంచి కవిత్వం జనిస్తుంది.

• అనుభూతులు శబ్ద ప్రపంచానికి చెందినవి కావు. ఈ నిశ్శబ్దాన్ని శబ్దంలోకి ప్రవేశపెట్టటమే కవిత్వం విశిష్ట లక్షణం. కవిత్వానికి శబ్దమెంత ముఖ్యమోనిశ్శబ్దం కూడా అంతే.

• పదచిత్రమనేది ఐంద్రియకం (sensuous). ఇంద్రియ జ్ఞానాన్ని ప్రేరేపిస్తుంది. హేతుబుద్ధికి సంబంధించింది కాదు. లోతైన అనుభూతుల్నీ(feelings), భావాల్నీ(emotions) ఆవాహించే శక్తి పదచిత్రానికుంది.

• లేబిల్స్ ఉపయోగించడం నాకిష్టం లేదు. అందుకనే నా కవిత్వానికి పేరు పెట్టనీయలేదు

• ప్రస్తుతం తయారవుతున్న కవిత్వాన్ని రెండు రకాలుగా విశాలంగా వర్గీకరించవచ్చు ననుకుంటాను. poetry of ideas (అభిప్రాయ కవిత్వం), poetry of experience (అనుభవ కవిత్వం).

• మినీ కవిత్వం రాస్తున్న యువకవులు చమత్కారమే కవిత్వం అనుకుంటున్నారు. చమత్కారం వేరు, కవిత్వం వేరు.

• కవిత్వం వల్ల కొంపలు కాల్తాయి. విప్లవాలు వస్తాయి అని మీరనుకున్నట్టయితే నిరాశ కోసం సిద్ధపడండి. అది చేసే పనల్లా చదువరి మనస్సులో దీపం వెలిగించడమే. దీని వల్ల అతని అవగాహన పరిధి విస్తరిస్తుంది. తన మనస్సులో వెలిగిన దీపం వెలుతురు తన దారి తను వెతుక్కోవడానికి సహాయపడుతుంది. ఫలానా దారినే నడవమని ఒకరు చెబితే వినడు మనిషి. అది తనకు తోచాలి. తన దారేదో తను నిర్ణయించుకోవాలి. ఈ నిర్ణయానికి కవిత్వం తోడ్పడుతుంది.

• బ్రహ్మాండం బద్దలయ్యే సంఘటనలకి బ్రహ్మాండం బద్ధలయే కవిత్వం పుడ్తుందని ఆశించడం అమాయకత్వం.

• ప్రతిదేశంలోనూ అభ్యుదయం పేరనో, విప్లవం పేరనో రచయితల సంఘాలు ఏర్పరచి, రాజకీయ ప్రయోజనాలకు ఉపయోగపడని సాహిత్యం పనికిమాలినదని యువ రచయితలకు నూరి పోసి వాళ్ల చేత నినాద ప్రాయమైన శుష్కరచనలు రాయించి పార్టీ ప్రచారం చేయించుకొంటున్నారు. సాహిత్యంలో రాజకీయ కాలుష్యాన్ని మొదట్నించీ ఎదిరిస్తూ వచ్చాను. కమ్యూనిష్టు ప్రభావం వల్ల ఎంతో మంది యువరచయితలు, జబ్బుపడి సాహిత్యపరంగా శవ ప్రాయులయ్యారు. ఆ అకవిత్వ కల్మషం దేశమంతా అలముకొంది. ఈ వెల్లువ ఇంకా తగ్గినట్టు లేదు. దీనికి వ్యతిరిక్తంగా, అంటే సాహిత్యంలో స్వేచ్ఛకోసమూ, రచయితల వ్యక్తి ప్రాధాన్యాన్ని ఉగ్గడిస్తూనూ, నలభైయ్యేళ్ల బట్టి పోరు సాగిస్తున్నాను.

• కవిత్వం హృదయ సంబంధి. ఆలోచనా వ్యవస్థ బుద్ధికి సంబంధించినది. కవిత్వాన్ని బుద్ధి (Reason) శాసించలేదు.దాని సామ్రాజ్యమే వేరు.

• కవిత్వమనేది కవి సంపూర్ణ అస్తిత్వంలోంచి ఉద్భవిస్తుంది. నేను బ్రాహ్మణుణ్ణి లేదా దళితుడిని అని జీవితాన్ని కుంచింపజేసుకున్నవాడు కవిత్వమేం రాయగలడు?

• జీవిత మహోత్సవంలోని అద్భుతాన్ని ఆవిష్కరించడమే కవిత్వం పని. ఈ విధంగా మన చేతనని సుసంపన్నం చేస్తుంది కవిత్వం.

• 1989లో ఇస్మాయిల్ గారి షష్టిపూర్తి, రాజ్ భవన్ లో రాష్ట్ర గవర్నర్ శ్రీమతి కుముద్ బెన్ జోషి గారి చేతులమీదుగా జరగటం ఒక గొప్ప విశేషం.

• 1999 లో కళాసాగర్ వారి విశిష్ట పురస్కారాన్ని అందుకొన్నారు

• 15-6-2003 హైదరాబాద్, సుందరయ్య విజ్ఞాన కేంద్రంలో “చెట్టంత కవికి పిట్టంత సత్కారం” పేరిట ఇస్మాయిల్ అభినందన సభ జరిగింది.

• కవిత్వంలో నిశ్శబ్దం అన్న సాహిత్య వ్యాసాలకు తెలుగు విశ్వవిద్యాలయం వారు అవార్డు నిచ్చారు.

1. Md. రెహ్మాన్ లెక్చరర్, కాకినాడ (ఇస్మాయిల్ గారి బంధువు)

1. అంతర్జాలంలో పైన ఉటంకింపబడిన లింకులలోని ఇస్మాయిల్ గారి వివిధ రచనలు

1. సలాం ఇస్మాయిల్ – వ్యాస సంపుటి

1. Tribute to Ismail –DVD by Indraganti’s Family

చాలా కాలం కవిత్వానికి దూరంగా ఉండటం వలన, ఆయనను కలుసుకోవటం అదే మొదలు మరియు చివరు అయ్యింది నాకు. ఇదిగో ఇప్పటికి మరలా ఇలా........

ఇస్మాయిల్

ఇస్మాయిల్ గారు 26 మే, 1928 న జన్మించారు. వీరు కాకినాడ పి.ఆర్. కళాశాలలో ఫిలాసఫీ లెక్చరర్ గా, ప్రిన్సిపాల్ గా పని చేసారు. 25 నవంబర్, 2003 న ఆయన అనంత నిశ్శబ్దం లోకి జారిపోయారు.

కవిగా, విమర్శకునిగా ఇస్మాయిల్ గారు పోషించిన పాత్ర తెలుగు సాహితీవనంలో నిలువెత్తు పొగడచెట్టై పరిమళాలు చిందిస్తూనే ఉంటుంది. ఆయన రచించినవి పదిపుస్తకాలే కావొచ్చు, అన్నీ కలిపి ఓ మూడు, నాలుగొందల పేజీల సారస్వతమే అవ్వొచ్చు, కానీ వాటి ముద్ర మాత్రం తెలుగు సాహిత్యంపై ఏ నాటికీ చెరగనిది.

ఇస్మాయిల్ కవిత్వం

ఇస్మాయిల్ గారనగానే రెండు విషయాలు చాలామంది స్మరణకు వస్తాయి. మొదటిది “’చెట్టు నా ఆదర్శం” అన్న ఇస్మాయిల్, రెండవది ఆయన ఆంధ్రదేశానికిపరిచయం చేసిన హైకూ. ఇస్మాయిల్ కవిత్వ భాష విశిష్టమైనది. క్లిష్టపదాలు, పొడుగు వాక్యాలు ఉండవు. ఛందస్సులు, లయ శయ్యల వంటివి కనపడవు. అయినప్పటికి ఈయన కవిత్వం ఒక అనుభూతిని పదచిత్రాల ద్వారా పఠితకు ప్రసారం చేసి అతనూ అనుభూతి చెందేలా చేస్తుంది, అదీ ఎంతో నిశ్శబ్దం గా.

సౌందర్యారాధన, మానవత్వంపై విశ్వాసం, స్వేచ్ఛాశీలత, ప్రకృతి ఉపాసన ఆయన కవిత్వానికి కాన్వాసు. మన దైనందిక విషయాలను, చిన్న చిన్న అనుభవాల్నీ, అపుడపుడూ ప్రకృతి కరుణించే సుందర దృశ్యాలకు, కరుణ తాత్వికలను అద్ది కవిత్వంగా మలచి మనకందించారు. ఇస్మాయిల్ కవిత్వంలో ఇజాలు, వాదనల వంటి శృంఖలాలు కనిపించవు. కేవలం కవిత్వం మాత్రమే వినిపిస్తూంటుంది. జీవితోత్సవాన్ని ఎన్నికోణాల్లో ఆనందించవచ్చో అన్ని కోణాల్నీ ఆయన తన కవిత్వంలో ఆవిష్కరించారు. అందుకనే ఇస్మాయిల్ గారి పుస్తకాలను వరుసగా చదువుతున్నపుడు ఇతివృత్త సంబంధమైన మొనాటనీకనిపించదు.

ఆయన కవిత్వంలో పదచిత్రాల సౌందర్యం పరిమళిస్తూంటుంది. పదచిత్రాల్ని ఎవరైనా కల్పన చేయగలరు. కానీ ఒక దృశ్యాన్ని నలుగురూ చూసే దృష్టితో కాక కొత్తగా దర్శించి దాన్ని పదచిత్రంగా మలచటం ఇస్మాయిల్ గారికే చెల్లింది. ఒక్కోసారి ఈయన “ఇలా ఎలా” చూడగలిగారబ్బా అని విస్మయంతో ఆశ్చర్యపడక తప్పదు. ఈ క్రింది ఉదాహరణలను చూస్తే అర్ధం అవుతుంది ఆయన విలక్షణ వీక్షణం.

ఎక్కడెక్కణ్ణించో ఎగిరి వచ్చిన కాకులు చింతచెట్టులో నల్లగా అస్తమిస్తాయి /

ప్రణయక్రీడలో మన అంగాల పాచికల్ని మహోద్రేకంతో విసిరి నక్షత్రాల పావుల్ని రాత్రల్లా నడిపించాం గుర్తుందా! /

కిటికీలోంచి చూస్తే వెలుతురునిండిన బెజ్జాలతో పిల్లం గోవిలా ఊళవేసుకుంటూ దూసుకుపోతోంది రైలు /

తొలిసంజె నారింజని ఎవరు ఒలిచేరు, తెలిఎండ తొనలను ఎవరు పంచారు /

ఊగుతోంది వేయి పిర్రల సముద్రం /

మూగిన బంధుమిత్రులు మోసుకుపోయి అతణ్ణి విత్తనంలా పాతారు /

భూమి బుగ్గపై చల్లటి నవ్వు సొట్టలా బావి /

ఉదయాలు అనాది నుంచీ సూర్య శిశువును ఎన్నివిధాలుగా ఎగరేసి పట్టుకొన్నాయో/

నీడల విసనకర్రను విప్పి ఎండలో సేదదీరుస్తుంది చెట్టు ----- ఇలా చెప్పుకుంటూ పోతే ఆయన

కవితలనన్నీ టైప్ చెయ్యవలసి ఉంటుంది. ఎన్ని పదచిత్రాలు, ఎన్నెన్ని సునిశిత దృశ్యాలు.

బుద్దిగా ప్రేమించుకోక

యుద్దమెందుకు చేస్తారో

నాకర్ధం కాదు.

పై వాక్యాల సారాంసమే ఇస్మాయిల్ కవిత్వమూ, జీవితమూను. జీవితానందాల్ని గానం చేసే కవికి, వానిని పాడుచేసే మనుష్యులను చూస్తే ఇలాకాక వేరెలా అనిపిస్తుందీ!

తనని బాధిస్తున్న ప్రపంచపు ముల్లుని

పీకి పారేసి

ఈ పిల్ల చకచక ఎటో నడిచిపోయింది (ఆత్మహత్య)

ఆత్మహత్యకు ఎంత అద్బుత నిర్వచనం. ఈ గుప్పెడు వాక్యాలలో, ఒక అమ్మాయి జీవితంలో ఓడి పోవటం, తద్వారా ఎదుర్కోవలసి వచ్చిన సామాజిక వివక్ష, నిత్యం ముల్లై బాధించిన ఈ ప్రపంచాన్ని ఇక ఏమాత్రమూ తప్పించుకోలేని దోషిగా నిలబెట్ట టమూ – ఎంతగొప్పగా ఇమిడి పోయాయి.

సెలయేరా సెలయేరా

గలగలమంటో నిత్యం

ఎలా పాడ గలుగుతున్నావు?

చూడు, నా బతుకునిండా రాళ్లు

పాడకుంటే ఎలా?

జీవితంలోని కష్టాలను కప్పిపుచ్చు కొని ఆనందంగా ఉండక తప్పదు అని ప్రవచించే ఈ కవితే ఇస్మాయిల్ గారి జీవితాదర్శం. ఆయనకు ఎన్ని ఆర్ధిక ఇబ్బందులున్నా చిరు నవ్వు ను, సంతృప్తిని వీడ లేదంటారు సన్నిహితులు. అందుకేనేమో ఓ కవితలో ఇలా అన్నారు.

నేను డబ్బు సంపాదించలేదని

మా ఆవిడ సణుగుతుంది.

డబ్బెందుకు?

కిటికీ లోంచి వాలి టేబుల్ పై పుస్తకాన్ని, పెన్నుని

ఇంకు స్టాండుని మంత్రించే సూర్యకిరణం ఖరీదెంత!

ఎంత డబ్బు పెడితే దొరుకుతుంది.

సూర్యకిరణాలు, చంద మామలు, సాయింత్రపు కలువలూ, పక్షుల కిలకిలలు, నదిలోనీడలు, గదిలో కాంతులు, ఆకాశపు దీపాలు, ఇవీ ఇస్మాయిల్ కవితాలోకపు డబ్బులు. వారి సతీమణిని మరో కవితలో వర్ణించిన తీరు చాలా హృద్యంగా ఉంటుంది.

మా ఆవిడ ఒక చేత్తో ఆకాశాన్ని ఎత్తిపట్టుకొంటుంది

ఒక చేత్తో భూమిని బుజ్జగిస్తుంది.

ఒక పిట్టచేత్తో కన్నీటి బీజాల్ని ఏరుకుంటుంది.

ఒక సెలయేటి చేత్తో బండల్ని నిమిరి ఓదారుస్తుంది......

నా ఇల్లు, నా సంసారం అనుకుంటూ నిత్యం శ్రమించే ఇల్లాలిని ఇంతకన్నా గొప్పగా వర్ణించే వాక్యాలు తెలుగు సాహిత్యంలో లేవు అంటే అతిశయోక్తి కాదు.

ఇస్మాయిల్ గారు తన పద్యాల్ని తెరుచుకొన్న పద్యాలు అన్నపుడు, మిగిలిన వారివి మూసుకొన్న పద్యాలా అంటూ తెలుగు సాహిత్యవిమర్శనా లోకంలో కొంతఅలజడి రేగింది. అలా అన్నప్పుడు ఇస్మాయిల్ గారి ఉద్దేశ్యం ఒక కవిత చదవగానే పాఠకుడు ఆ పద్యానికి కంటిన్యూ అవుతారనీ, అంటే అతను కవితనుతనంతట తానుగా కొనసాగించుకొనే అవకాశం ఉంటుందని. అలాంటి "ఓపెన్ నెస్" ఈయన కవితలలో ఉండి పాఠకుల కల్పనా శక్తికి పని కల్పించటం ద్వారా అవిమరింతగా వారి హృదయంలోకి ఇంకటం జరుగుతుంది.

స్త్రీవాద కవిత్వాన్ని ఇస్మాయిల్ గారు అహ్వానించలేదన్న అపవాదు వారిపై ఉంది. కానీ నిజానికి ఆయన ఉద్దేశ్యం కవిత్వం ప్రకృతిని ప్రతిబింబిస్తుందనీ, స్త్రీ ప్రకృతికి దగ్గర కనుక వారికి కవిత్వం వ్రాసే అవసరం రాకపోవచ్చుననీ మాత్రమే అన్నారు. ఆ తరువాత వచ్చిన స్త్రీవాద కవిత్వాన్ని చూసిన ఆయన,కవిత్వం అనేది అంతర్గతకల్లోలాల వల్ల జనిస్తుంది, ఈనాడు స్త్రీలకు కూడా ఈ మానసిక అశాంతి తప్పటం లేదన్న మాట అని అభిప్రాయ పడ్డారు.

జ్ఞాపకాలూ – అనుభవాలు

ఇస్మాయిల్ గారితో వివిధ ప్రముఖుల అనుభవాలు, అభిప్రాయాలు వారి మాటల్లోనే ..........

“మతం గురించి కులం గురించి ఆలోచన నాకెప్పుడూ రాలేదు. నేను మొదట్నుంచి అందరిలో ఒకణ్ణిగా, తెలుగువాణ్ణిగా ఫీలవుతూ వచ్చాను..... నా మైనారిటీ మతం నాకు ’హేండీకేప్’ కాలేదు” ---సి. ధర్మారావు

ఇస్మాయిల్ ఉత్తరాలు

ప్రముఖుల అభిప్రాయాలు

ఆణిముత్యాలు

ఇస్మాయిల్ గారు వివిధ సందర్భాలలో వెలువరించిన అభిప్రాయాలు

ఇస్మాయిల్ రచనలు

1. చెట్టు నా ఆదర్శం 2. మృత్యువృక్షం 3. చిలకలు వాలిన చెట్టు 4. రాత్రి వచ్చిన రహస్యపు వాన 5. బాల్చీలో చంద్రోదయం 6. కప్పల నిశ్శబ్దం 7. రెండో ప్రతిపాదన (అనుసృష్టి) 8. కరుణ ముఖ్యం 9. కవిత్వంలో నిశ్శబ్దం (ఒక వ్యాసం) 10. పల్లెలో మా పాత ఇల్లు

చివరి మూడు రచనలలో, మొదటి రెండూ సాహితీ విమర్శనా వ్యాస సంపుటులు, చివరది ఆయన మరణానంతరం, అభిమానులు వెలువ రించిన కవితాసంకలనం. (హైపర్ లింకులు కలిగిఉన్న పుస్తకాల పేర్లపై క్లిక్ చేసినట్లయితే ఆ పుస్తకాలను ఈమాట వారి ఆర్చైవులలో చదువుకొనవచ్చును)

కవితా పఠనం చేస్తున్న ఇస్మాయిల్ గారి వీడియో కోసం ఈ క్రింది లింకుపై క్లిక్ చేయండి

ఇస్మాయిల్ గారి వీడియో లింకు

అవార్డులు/రివార్డులు

చివరగా

కీర్తి శేషుడైన కవి

కాలతీరాన

కాసేపు పచార్లు చేసి

గులకరాయొకటి

గిరవాటేసి

తిరిగి వెళ్లిపోయాడు

అన్న ఆయన కవితావాక్యాలలోని కవి ఎవరనేది ఇన్నాళ్లకు అర్ధం అయ్యింది. ఆయన ఎవరో కాదు ఇస్మాయిల్ గారే.

చెట్టు నా ఆదర్శం అని ప్రకటించుకొన్న ఇస్మాయిల్ గారి కవిత్వం తెలుగు సాహిత్య చరిత్ర లో చిరస్థాయిగా నిలుస్తుంది.

ఆయన సాహిత్య శకటాన్ని ఎక్కడ ఆపారో దాన్ని అక్కడి నుండి కొనసాగించటం తదుపరి కర్తవ్యం, భుజానికెత్తుకోవలసిన ఇంకొక పని - ఆయన ఎంతో ప్రేమతో, ఓపికతో నెరవేర్చినదే – ఎందరో సదా బాలకుల రాకకు అనుకూలంగా దారిని సుగమం చేయటం - అన్న తమ్మినేని యదుకుల భూషణ్ గారి మాటలు స్మరించుకొందాం.

Acknowledgements

ఇదే వ్యాసం పుస్తకం.నెట్ లో ప్రచురించబడినది. ఆ పత్రికా నిర్వ్యాహకులకు ధన్యవాదములు.

ఫొటోలతో కూడిన ఈ వ్యాసం యొక్క పి.డి.ఎఫ్. ను ఈ క్రింది లింకునుండి డవున్లోడ్ చేసుకొనవచ్చును.

http://www.scribd.com/doc/19631219/Ismail-Essay-

బొల్లోజు బాబా