యోగేశ్వర కవి

యోగేశ్వర కవి – పార్ట్ 1
.
యోగేశ్వరుడు తొమ్మిదో శతాబ్దంలో జీవించిన సంస్కృత కవి. ఇతను పాల రాజుల ఆస్థాన కవి. బెంగాలు ప్రాంతానికి చెందినవాడు. ఇతని కవిత్వం రాజాశ్రయరీతిలో కాక కొంత దేశద్రిమ్మరి తత్వాన్ని కలిగి ఉంటుంది. ఇతను బహుశా దేశమంతా సంచరించి ఉంటాడు. అందుకనే అనేక పద్యాలలో గ్రామీణవాతావరణం, పేదరికం ప్రకృతి వర్ణనలు, మానవ సంబంధాల మెరుపులు ఎక్కువగా కనిపిస్తాయి.
పదాలతో ఒక చిత్రాన్ని రూపుకట్టటం యోగేశ్వరుని కవిత్వశైలి. ఇతను రచించిన కావ్యాలేవీ లభించలేదు. ఇతని కవిత్వం కూడా విద్యాకరుని సుభాషితరత్నకోశము, శ్రీధరుని సదుక్తికర్ణామృతము వంటి ఇతర సంకలనాలద్వారా ముక్తకాలరూపంలో మాత్రమే దొరుకుతున్నది. వీటిద్వారా యోగేశ్వరుడు గొప్ప ప్రతిభ కలిగిన కవి అని గుర్తించవచ్చు.
ఇతని కొన్ని పద్యాలకు నా అనువాదాలు ఇవి
1.
మేఘమనే గండుపిల్లి
మెరుపు అనే నాలుకతో
ఆకాశమనే పళ్ళెంలోంచి
వెన్నెల అనే పాలని తాగుతోంది. -- యోగేశ్వరుడు

2.
తొలకరి పంట చేతికొచ్చాకా
గాదులలో నిల్వ చేసిన ధాన్యం సువాసనలతో
ఇంటి పడుచులు రోకళ్లతో కొత్త వడ్లను దంచుతున్నపుడు
వారి చేతులు పైకి కిందకూ ఆడేవేళ వారి గాజులు చేసే చప్పుళ్ళతో
రైతుల ఇళ్ళు ఎంత సందడిగా ఉంటాయో కదా! -- యోగేశ్వరుడు

3.
వానవెలిసాక మెత్తని గాలి చల్లగా తాకుతుంది
మేఘాలు నిండిన ఆకాశంలో ఒక మూల మెరుపు మెరుస్తుంది
చంద్రుడు, నక్షత్రాలు, గ్రహాలు నిద్రలోకి జారుకొంటాయి
తడిచిన కదంబ పుష్పాలనుండి సువాసన పైకిలేస్తుంది
చిమ్మచీకటిలో కప్పల బెకబెకల శబ్దాలు విస్తరిస్తాయి
ఒంటరి ప్రేమికుడు ఈ రాత్రులు ఎలా గడపగలడూ?-- యోగేశ్వరుడు

4.
అంతవరకూ సందడి చేసిన
కంపజిట్ట పిట్టలన్నీ ఎగిరిపోయాయి
నీటికాకులు కొత్తచోట్లకు వలసపోయాయి
కంకపక్షులు, చిలువబాయిలు శుష్కించిపోయాయి
నీరుకోళ్ళ, బాతుల సందడి లేదు
పొన్నంగిపిట్టలు చలాకీదనం కోల్పోయాయి
దోరువాలు కదలటం లేదు
లొట్టకన్ను జిట్టలు, వెదురు పిచ్చుకలు, రెక్కలపోతులు కనిపించవు
వేసవిలో నీరు అడుగంటగానే చెరువు అలా మిగిలింది – యోగేశ్వరుడు

5.
చెరువు నీరు పైన వేడిగా
లోలోతుల్లో చల్లగా ఉంటుంది
దారి బావులు ఎండిపోగా బాటసారులు
మధ్యాహ్నపువేళ వచ్చి
పొర్లాడే గేదెలవల్ల బురదగా మారి, నాచుతో కప్పబడిన నీటిని
చేతులతో కదలించి దోసిళ్ళతో తాగుతారు -- యోగేశ్వరుడు
6.
రైతులవద్దకు బాటసారులు ఎండుగడ్డికొరకు వచ్చి
వారిని బతిమాలుతూ పొగుడుతూంటే ఉప్పొంగిపోయి
ఉదారంగా దానం చేసి
రాత్రిపూట నెమరువేసుకొనే పశువులనుంచి వచ్చే
వేడి శ్వాసలలో వెచ్చదనాన్ని పొందుతారు వారు.
కనురెప్పల వెంట్రుకలపై మంచుబిందువులతో
వీపున ఆవపూలతో శోభిల్లే నందీశ్వరునిపై
ప్రాతఃకాలపు తొలి కిరణాలు పడి పల్లె తెల్లవారుతుంది.-- యోగేశ్వరుడు

7.
ఆమె విరహజ్వరం
నీరు మరిగేంత వేడిగా ఉంది
చేతులకు నూనె పూసుకునైనా
ఆమెను పరీక్షించే సాహసం ఎవరూ చేయలేదు
దహించుకుపోతామనే భయంవల్ల.
మూలికలు, చందనపు పూతలు
పనికిరాకుండా పోయాయి
ఆమె హారంలోని ముత్యాలు
పేలాల్లా పేలిపోవటంచూసి
మేమెంతో ఆశ్చర్యపోయాం-- యోగేశ్వరుడు


8.
ఆ రైతుల వెచ్చదనం చలిగాలులకు కరిగిపోతోంది
గడ్డిమంటను కర్రలతో కెలుకుతూ పదే పదే రగిలిస్తున్నారు
మంటలు రేగినట్లే రేగి ఆరిపోతున్నాయి
ఆవపంట గడ్డిని మండించే కొద్దీ దట్టమైన గొట్రు
కుప్పనూర్పిడి నేల నలుమూలలకూ వ్యాపిస్తోంది-- యోగేశ్వరుడు


9.
చలికాలంలో ఒడ్లు దంచుతూ ఆడువారు పాడుకొనే
దంపుడు పాటలు ఎంత మనోహరంగా ఉంటాయి!
పైకి క్రిందకూ కదిలే వారి చేతి గాజులు చేసే
గలగలల శబ్దాల మధ్య సాగే పాటలు
పైకి క్రిందకూ ఊగే వారి చన్నుల లయను అనుసరిస్తూ
ఆ హుం, ఆహుం అంటూ చేసే ఊర్పులతో సాగే పాటలు-- యోగేశ్వరుడు


10.
నువ్వు చెలకలు పండాయి
పిట్టలు సందడి మొదలైంది
ఆవపంట ముదురు గోధుమ రంగుతేరింది
పూలు గింజలుగా మారుతున్నాయి
ఎండిన పైరు గాలికి ఊగుతుంటే
మంచు బిందువులు రాలి చెదురుతున్నాయి
బాటసారులు ఊరి మంట వద్ద చేరి
పనిలేని ముచ్చట్లు చెప్పుకొంటున్నారు-- యోగేశ్వరుడు


11.
ప్రేమికుల ఆటలు
.
మొదట ఒక కౌగిలింత
ఓటమిని అంగీకరించి అతను తన పణాన్ని ఒదులుకొని
జూదనియమాలను అనుసరించి మరొక పందెం కోరాడు
తన ఉద్వేగాన్ని ఎంత దాచాలని ప్రయత్నించినా
ఆమె ఒణికే పెదవులు దాచలేవు
చెమర్చిన చేతులలోకి పాచికలను
తీసుకొందామె మారుమాట్లాడక. -- యోగేశ్వరుడు


12.
కలయిక
.
ఓ స్నేహితుడా!
కాలి అందియల తెరుచుకొన్న నోళ్ళలో
దూది కూరి వాటి నోరుమూయించాను
వడ్డాణం చుట్టూ వస్త్రాన్ని చుట్టి
దాని మువ్వల గలగలల సద్దుమణిచాను
పంజరపు చిలుకలు నిద్రిస్తున్నాయి
పనివాళ్ళు కలల్లో విహరిస్తున్నారు
రహదారి నిర్జనంగా ఉంది
చీకటి చిక్కగా ఉంది
రా… వచ్చేయి… లేచిపోదాం -- యోగేశ్వరుడు


13.
ఎండి గట్టిబడిన పేడకుప్పలను కార్చిచ్చు
తప్పించుకొని సాగి పోతుంది
గడ్డితో దట్టంగా కప్పబడిన చీమల పుట్టలను కూడా
పెద్దగా దహించదు
చెట్లకొమ్మలపై ఎండు ఆకులు, పుల్లలతో కట్టుకొన్న
పక్షిగూళ్లను మాత్రం వదిలిపెట్టదు
నూనె నిండిన గుడ్ల సొనను బహుశా
యజ్ఞంలో అగ్నికి సమర్పించే నేయిగా భావిస్తుందేమో! – యోగేశ్వరుడు


బొల్లోజు బాబా